Szczelina odbytu to długie, wąskie i płytkie pękniecie błony śluzowej końcowego odcinka kanału odbytu (tzw. anoderma), do powstania którego dochodzi w wyniku przekroczenia możliwości rozciągania śluzówki odbytu.
Świeże pęknięcia, które powstają nagle, nazywa się ostrą szczeliną odbytu. Jeżeli nie zostanie ona wyleczona lub będzie dochodzić do częstych nawrotów choroby, może dojść do rozwoju przewlekłej szczeliny odbytu. Wówczas dochodzi do zgrubienia fałdu skóry (tzw. guzek wartowniczy) i pojawiają się brodawki okołodbytnicze (tzw. brodawki wartownicze) oraz krwawienie odbytu i ból odbytu.
Chorobę diagnozuje się zwykle u osób między 20. a 40. rokiem życia.
W przypadku wystąpienia powyższych objawów, niezbędna będzie konsultacja z lekarzem proktologiem, który po badaniu per rectum czyli przez odbyt i wstępnej anoskopii czyli oglądaniu wnętrza końcowego odcinka jelita grubego przez wziernik będzie mógł zaproponować najodpowiedniejszą metodę leczenia.
1. Leczenie zachowawcze
- podawanie maści do kanału odbytu mających działać przeciwzapalnie i gojąco na śluzówkę odbytu
- podawanie maści z jednoczesnym użyciem dilatatora, mających na celu rozluźnienie zwieracza odbytu
2. Leczenie preparatami zawierającymi toksynę botulinową
Podanie toksyny botulinowej do mięśnia zwieracza wewnętrznego powoduje :
3. Leczenie operacyjne
Jeśli metody wymienione powyżej nie dadzą całkowitego wyleczenia szczeliny odbytu istnieje niekiedy konieczność leczenia operacyjnego . Podczas zabiegu w znieczuleniu miejscowym wykonuje się częściowe boczne przecięcie zwieracza wewnętrznego z lub bez wycięcia szczeliny lub - rzadziej - miejscowe wycięcie szczeliny.
Wspomaganiem procesu gojenia szczeliny odbytu jest dieta bogato resztkowa. Dzień powinniśmy zacząć od wypicia szklanki zaparzonego wieczorem siemienia lnianego. Ziarna pozostałe po parzeniu z powodzeniem można dodać do śniadaniowej owsianki bądź jogurtu. Pomocne są wszelkiego rodzaju owoce , suszone śliwki i morele. Dieta w okresie leczenia powinna być lekka, tak aby oddawanie stolca nie było dodatkowo utrudnione.
Ważne jest też przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów, tak aby stolec nie był suchy, a jego oddanie nie wymagało specjalnego napinania się.